Xá Lợi Là Gì? Bí Ẩn Về Ngọc Xá Lợi Của Phật Và Các Bậc Cao Tăng

Mục lục

MỤC LỤC Thu gọn

Mục lục

MỤC LỤC Thu gọn

Giữa thế giới vô thường, nơi tất cả đều trôi qua như dòng nước, có những thứ tưởng như huyễn ảo lại tồn tại với một ý nghĩa sâu sắc và thiêng liêng vượt ngoài giới hạn của lý trí – xá lợi chính là một trong những điều như thế.

Người ta kể lại rằng, khi Thiền sư Thích Nhất Hạnh viên tịch và được hỏa táng theo nghi thức truyền thống, những người có mặt tại buổi lễ đã chứng kiến những viên ngọc nhỏ li ti còn sót lại trong tro cốt. Đó không phải là vàng, không phải là đá quý, mà là xá lợi – tinh hoa của một đời tu hành thanh tịnh, an nhiên và từ bi.

Từ bao đời nay, hiện tượng xá lợi luôn khiến người ta vừa trầm trồ thán phục, vừa khởi tâm kính ngưỡng. Những viên xá lợi sáng lấp lánh, đủ màu sắc, có viên trong suốt như thủy tinh, có viên hồng nhẹ như ngọc trai – không bị thiêu hủy trong lửa, không hoại mục theo thời gian. Chúng không đơn thuần là vật thể vật lý, mà còn mang theo đó một thông điệp tâm linh sâu sắc: thân thể tuy hư hoại, nhưng tinh thần giác ngộ, trí tuệ và công đức vẫn còn mãi.

Vậy xá lợi thực sự là gì? Chúng hình thành từ đâu? Có phải ai tu hành cũng có thể để lại xá lợi? Và liệu có thể lý giải xá lợi theo quan điểm khoa học, hay chúng hoàn toàn thuộc về thế giới tâm linh? Những viên ngọc ấy là biểu tượng thiêng liêng của Phật pháp, hay chỉ là kết tinh tự nhiên của xác thân?

Bài viết này sẽ cùng bạn giải mã bí ẩn về xá lợi – từ khái niệm, nguồn gốc trong giáo lý nhà Phật cho đến những câu chuyện kỳ lạ về xá lợi của chư Phật và các bậc cao tăng trong lịch sử. Qua đó, chúng ta không chỉ tìm hiểu về một hiện tượng mầu nhiệm, mà còn soi chiếu lại chính mình: đâu là giá trị thật sự của tu hành, đâu là điều còn mãi sau khi thân xác tan rã...

Xá Lợi Là Gì? Nguồn Gốc Và Khái Niệm Gốc Từ Phật Giáo

Xá lợi (chữ Hán: 舍利), phiên âm từ tiếng Phạn là śarīra, nguyên nghĩa chỉ "thân thể" hay "di thể", là phần còn lại sau khi thi thể một vị Phật hay bậc thánh tăng được hỏa thiêu. Tuy nhiên, xá lợi không chỉ đơn thuần là tro cốt vật lý như của người phàm, mà là những tinh thể cứng, trong, có ánh sáng hoặc màu sắc kỳ diệu – điều mà thế gian vẫn gọi là “ngọc xá lợi” hay “xá lợi ngọc”.

Trong kinh điển Phật giáo, hiện tượng xá lợi xuất hiện sớm nhất sau khi Đức Phật Thích Ca Mâu Ni nhập Niết Bàn. Sau khi Ngài được hỏa táng tại Câu Thi Na (Kushinagar), trong phần tro cốt còn lại, các đệ tử phát hiện rất nhiều viên xá lợi với hình dạng lạ thường – không bị đốt cháy bởi lửa hỏa thiêu, lại sáng lấp lánh như những hạt ngọc. Tám quốc gia Ấn Độ cổ đại lúc ấy đều mong muốn được thờ phụng xá lợi của Đức Phật, dẫn đến việc chia xá lợi thành tám phần, dựng nên tám bảo tháp để tôn thờ. Cũng từ đây, truyền thống xây tháp thờ xá lợi ra đời – trở thành một nét đặc trưng trong văn hóa Phật giáo khắp châu Á.

Từ quan điểm giáo lý, xá lợi không chỉ là vật thể vật lý còn sót lại, mà là kết tinh của giới – định – tuệ. Khi một hành giả giữ giới nghiêm mật, đạt định sâu xa, phát sinh trí tuệ chân thật và diệt trừ ngã chấp, thì toàn thân chuyển hóa thành “thân kim cang” – thân tâm thanh tịnh đến mức ngay cả sau khi hỏa táng, tinh chất ấy vẫn không bị tiêu diệt. Xá lợi chính là minh chứng cho sự thành tựu đạo hạnh và công đức viên mãn.

Trong nhiều kinh Phật, như Trường A Hàm, Đại Bát Niết Bàn kinh, hay Pháp Hoa kinh, xá lợi được nhắc đến như một biểu tượng thiêng liêng, ngang hàng với Pháp bảo, là đối tượng để đại chúng chiêm bái và cúng dường. Kinh Đại Bát Niết Bàn từng ghi rõ lời dạy của Phật:

“Sau khi ta diệt độ, nếu có thiện nam, thiện nữ nào chí thành cúng dường xá lợi của Như Lai, cũng giống như lúc còn tại thế, trực tiếp cúng dường thân Phật.”

Từ ý nghĩa này, xá lợi không đơn thuần là di tích hay vật kỷ niệm, mà còn mang tính biểu tượng tâm linh cao nhất – là hiện thân của Phật pháp giữa thế gian. Bởi vậy, những ai hữu duyên được chiêm bái, đảnh lễ xá lợi đều khởi tâm tôn kính, và theo lời kinh, sẽ được gieo duyên sâu dày với đạo Bồ Đề, tăng trưởng căn lành nhiều đời.

Thật đặc biệt, trải qua hơn 2.500 năm, xá lợi của Đức Phật Thích Ca vẫn còn tồn tại ở nhiều nơi trên thế giới: từ tháp Mahabodhi ở Ấn Độ, bảo tháp Ruwanwelisaya ở Sri Lanka, cho đến chùa Phật Tích ở Việt Nam. Mỗi viên xá lợi được gìn giữ như quốc bảo, vừa là thánh vật, vừa là biểu tượng bất hoại của đạo lý giác ngộ.

Các Loại Xá Lợi Được Ghi Nhận Trong Lịch Sử

Xá lợi – tuy chỉ là phần còn lại sau khi hỏa táng, nhưng dưới con mắt của Phật giáo và người học đạo, đó là kết tinh thiêng liêng của một đời tu hành thanh tịnh. Không giống tro cốt thông thường, xá lợi thường xuất hiện với hình dạng, màu sắc và đặc tính kỳ lạ, khiến cả giới khoa học lẫn người tu hành đều phải thán phục. Dưới đây là các loại xá lợi phổ biến và đặc biệt đã được ghi nhận qua nhiều thời kỳ:

1. Xá Lợi Thân (Thân Xá Lợi - 身舍利)

Đây là loại xá lợi xuất hiện phổ biến nhất, thường là những viên tròn nhỏ, cứng như đá, phát sáng hoặc có màu sắc khác thường, hình thành từ cơ thể của các bậc thánh sau khi hỏa táng.

✅ Đặc điểm:
– Có viên nhỏ li ti như hạt cát, có viên to bằng hạt đậu.
– Màu sắc đa dạng: trắng trong, hồng nhạt, tím, xanh lam, vàng óng…
– Một số viên phát sáng trong bóng tối hoặc thay đổi màu theo ánh sáng.
– Càng lâu năm càng sáng đẹp, thậm chí được cho là “sinh sôi” thêm nếu được cung kính cúng dường.

✅ Ví dụ lịch sử:
– Xá lợi Phật Thích Ca hiện được lưu giữ tại Thái Lan, Sri Lanka, Miến Điện và Việt Nam (như tại chùa Quán Sứ – Hà Nội).
– Xá lợi Thiền sư Thích Nhất Hạnh được phát hiện tại tro cốt sau tang lễ của Ngài năm 2022, gồm nhiều viên lấp lánh, đủ màu.
– Xá lợi Hòa thượng Thích Quảng Đức, người tự thiêu năm 1963, để lại quả tim bất hoại – được tôn thờ như một loại thân xá lợi đặc biệt.

2. Xá Lợi Răng (Nha Xá Lợi - 齒舍利)

Được xem là những vật thiêng đặc biệt, nha xá lợi thường được lưu giữ trong các tháp hoặc bảo điện riêng biệt.

✅ Nổi bật nhất là xá lợi răng của Đức Phật hiện đang được tôn thờ tại Kandy – Sri Lanka, bên trong một ngôi đền lớn có tên gọi “Sri Dalada Maligawa” (Đền Răng Phật). Nơi đây thu hút hàng triệu tín đồ Phật tử và khách hành hương mỗi năm.

✅ Điều đặc biệt:
– Răng Phật không bị phân hủy sau hơn 2.500 năm.
– Luôn được đặt trong những bảo tháp dát vàng, cúng dường hương hoa liên tục ngày đêm.
– Nhiều người tin rằng việc chiêm bái xá lợi răng Phật có thể diệt trừ nghiệp chướng và mở rộng tâm bồ đề.

3. Xá Lợi Tóc (Phát Xá Lợi - 髮舍利)

Tuy hiếm gặp hơn, nhưng xá lợi tóc của Đức Phật Thích Ca vẫn còn được lưu giữ tại chùa Shwedagon (Myanmar) – ngôi chùa vàng nổi tiếng bậc nhất Đông Nam Á.

✅ Tương truyền: Khi Đức Phật còn tại thế, có lần Ngài cạo tóc và ban tặng một phần tóc cho các tín đồ. Sau này, các sợi tóc ấy không hề mục nát, được đặt trong ngọc thạch rồi xây tháp để thờ.

✅ Ý nghĩa: Phát xá lợi tuy là phần ngoài thân thể, nhưng lại thể hiện lòng từ bi và tâm nguyện giáo hóa chúng sinh khắp nơi của Đức Phật, vì ngay cả trong điều nhỏ bé như tóc, cũng có thể gieo duyên cho chúng sinh tu tập.

4. Xá Lợi Tâm (Tâm Xá Lợi - 心舍利)

Đây là một loại xá lợi đặc biệt, không phải vật chất như đá hay tro cốt, mà là quả tim còn nguyên vẹn sau khi hỏa thiêu, không cháy, không tan – được xem là hiện tượng vô cùng linh thiêng.

✅ Điển hình nhất là trái tim của Bồ Tát Thích Quảng Đức – không cháy trong vụ tự thiêu phản đối đàn áp Phật giáo năm 1963 tại Sài Gòn. Trái tim ấy không chỉ là chứng tích lịch sử, mà còn là biểu tượng sống động cho lòng từ bi bất hoại, đã trở thành thánh vật được thờ phụng và nhắc nhớ đến tận hôm nay.

5. Xá Lợi Pháp Thân (Pháp Thân Xá Lợi – 法身舍利)

Đây là khái niệm siêu hình trong Phật giáo đại thừa, chỉ sự tồn tại vĩnh cửu của trí tuệ và chân lý giác ngộ, vượt ngoài sắc thân. Dù không mang hình hài vật lý, nhưng những người chứng được Pháp thân thì đạo hạnh của họ mãi mãi lan truyền, không sinh không diệt – được xem là loại “xá lợi cao nhất” trong ba thân: Pháp thân – Báo thân – Ứng thân.

6. Các Đặc Tính Kỳ Diệu Của Xá Lợi

– Không hoại mục theo thời gian
– Không cháy trong lửa, không tan trong axit (theo một số thử nghiệm khoa học)
– Có khả năng phát sáng, chuyển màu, thậm chí nhân lên nếu được cúng dường thành kính
– Phát ra mùi hương vi diệu trong một số trường hợp (có ghi chép tại kinh Tam Tạng và kinh Pháp Cú)

Qua những ghi nhận trên, ta thấy xá lợi không chỉ là một hiện tượng vật lý, mà là sự biểu hiện của năng lượng thanh tịnh từ công phu tu tập. Mỗi viên xá lợi là một minh chứng sống động cho chân lý "vạn pháp vô thường, duy chỉ trí tuệ và từ bi là không hoại diệt". Những ai hữu duyên chiêm ngưỡng xá lợi, nếu khởi tâm cung kính, đều được gieo trồng căn lành sâu xa trong nhiều đời nhiều kiếp.

Khoa Học Và Tâm Linh – Những Nỗ Lực Giải Mã Xá Lợi Từ Góc Nhìn Hiện Đại

Xá lợi – với hình dáng kỳ lạ và sự tồn tại vượt thời gian – đã không chỉ là đối tượng tôn kính trong giới Phật tử, mà còn là đề tài được giới khoa học, khảo cổ và tâm linh học quốc tế quan tâm nghiên cứu. Bằng các phương pháp hiện đại như phân tích vật lý, kiểm tra hóa học, chụp phổ học..., các nhà khoa học đã cố gắng tiếp cận hiện tượng này để tìm ra bản chất của xá lợi. Tuy nhiên, càng nghiên cứu sâu, họ càng kinh ngạc trước những bí ẩn mà khoa học hiện đại chưa thể lý giải trọn vẹn.

1. Kết quả phân tích khoa học: Vật chất “lạ” nhưng không thể làm giả

Nhiều cuộc nghiên cứu và phân tích xá lợi tại các quốc gia như Thái Lan, Hàn Quốc, Ấn Độ, Mỹ… đã cho ra những kết luận gây bất ngờ:

✅ Cấu trúc tinh thể đặc biệt
Dưới kính hiển vi điện tử, các viên xá lợi cho thấy cấu trúc tinh thể như ngọc, thậm chí còn tinh khiết hơn một số loại khoáng thạch tự nhiên. Một số viên có lớp vỏ ngoài cứng nhưng bên trong lại trong suốt như pha lê.

✅ Không chứa thành phần hữu cơ
Phân tích bằng phổ khối và nhiệt độ cho thấy xá lợi không còn thành phần hữu cơ nào của cơ thể người. Điều này càng làm tăng tính “vô thường” – bởi thân thể tan rã, nhưng phần tinh túy lại kết tinh thành xá lợi.

✅ Không thể nung chảy ở nhiệt độ cao
Một số báo cáo ghi nhận: khi đem xá lợi vào lò đốt ở nhiệt độ hơn 1.200°C, xá lợi vẫn không tan chảy – trái ngược với xương hay tro thông thường. Điều này khiến nhiều nhà khoa học nghi ngờ có sự tham gia của yếu tố “không thuộc tự nhiên thông thường”.

✅ Không thể làm giả bằng kỹ thuật hiện nay
Dù đã có nhiều thử nghiệm chế tạo “giả xá lợi” bằng gốm, thủy tinh, thạch anh… nhưng chưa có bản sao nào đạt độ trong, độ cứng và độ đồng nhất như xá lợi thật. Đặc biệt, xá lợi giả không có hiện tượng phát sáng hay sinh sôi.

2. Các giả thuyết khoa học: Từ canxi hóa đến năng lượng vi tế

Trước những kết quả vượt ngoài lô-gic thông thường, giới học thuật đưa ra một số giả thuyết:

Thuyết canxi hóa siêu tinh khiết
Một số nhà khoa học cho rằng xá lợi có thể là kết quả của sự tích tụ canxi trong cơ thể, kết hợp với điều kiện hỏa táng đặc biệt và sự khử tạp chất tuyệt đối. Tuy nhiên, không lý giải được tại sao xá lợi lại đa sắc, không đều, và đôi khi "nhân lên".

Năng lượng vi tế từ thiền định sâu
Các học giả tâm linh phương Tây như Ken Wilber, Dr. Rick Strassman và một số chuyên gia về năng lượng học đưa ra giả thuyết: những bậc tu hành đạt định lực cao có thể kích hoạt sự chuyển hóa năng lượng vi tế (chi prana) trong thân, tạo ra “tinh chất” kết tinh sau khi chết. Xá lợi vì thế chính là “bản sao vật chất hóa” của tâm thức giác ngộ.

Ảnh hưởng của trường năng lượng xung quanh
Một số thí nghiệm cho thấy xá lợi có thể “tương tác với ý niệm con người”: khi đặt trong môi trường có niệm lực từ bi mạnh mẽ (nhiều người tụng kinh, lễ lạy), xá lợi phát sáng hơn; ngược lại khi bị xúc phạm hoặc làm giả, chúng có dấu hiệu xỉn màu, mờ nhạt.

3. Quan điểm của Phật giáo về hiện tượng xá lợi

Trong kinh điển Phật giáo, không có lời dạy cụ thể về việc “phát sinh xá lợi” như một phép màu. Tuy nhiên, các bản Kinh Trường Bộ, Kinh Đại Bát Niết Bàn, Luật Tạng, đều ghi chép rằng thân Phật sau khi trà tỳ để lại vô số viên xá lợi quý giá, được chia thành tám phần mang đi tôn thờ khắp nơi.

Phật giáo nhìn xá lợi không phải là “thần tích” để sùng bái, mà là biểu hiện tự nhiên của tâm thanh tịnh, giới định tuệ được kết tinh qua đời sống chân thật, không ô nhiễm.

▶️ Xá lợi không phải mục tiêu, mà là kết quả.
– Nếu đời sống của một vị tăng giữ giới nghiêm ngặt, tâm không vướng nhiễm, từ bi và trí tuệ đầy đủ, thì sau khi thân thể tan rã, phần tinh hoa còn lại sẽ thành xá lợi.
– Ngược lại, người có danh vọng, quyền uy nhưng không tu hành chân chính, thì dù có xây tháp lớn vẫn không thể để lại một mảy xá lợi.

4. Góc nhìn từ tâm linh học hiện đại

Nhiều trường phái tâm linh hiện đại, đặc biệt là Phật giáo Kim Cang thừa (Tây Tạng) và các nhà nghiên cứu năng lượng sinh học, cho rằng xá lợi là biểu hiện của tầng năng lượng tâm linh đã vượt khỏi nhân – quả vật lý thông thường.

Họ cho rằng một vị đạt được “thân kim cương” (vajra-body) sẽ có thể vượt qua sự hoại diệt sinh học. Vì thế, xá lợi là minh chứng rằng có một dạng năng lượng thanh tịnh cao cấp hơn vật chất đang tồn tại song song với thế giới này.

5. Cầu nguyện và năng lượng cảm ứng khi chiêm bái xá lợi

Có rất nhiều ghi nhận về cảm ứng tâm linh khi chiêm bái xá lợi:

– Người bệnh lâu năm thấy nhẹ nhàng, tâm an, ngủ ngon.
– Người đang hoài nghi đạo lý, sau khi đảnh lễ xá lợi thì khởi tâm quy y, hành thiện.
– Có người trong lúc lễ bái nhìn thấy ánh sáng từ xá lợi, hoặc cảm nhận mùi hương lạ tỏa ra.

Dù chưa được xác minh bằng khoa học hiện đại, nhưng những trải nghiệm này lặp đi lặp lại qua hàng nghìn năm khiến xá lợi trở thành trung tâm kết nối niềm tin, tâm linh và giác ngộ.

Xá lợi là giao điểm kỳ diệu giữa giới vật chất hữu hình và thế giới tâm linh siêu hình. Dù khoa học ngày nay đã có thể soi tỏ từng nguyên tử, phân tích từng phân tử, nhưng vẫn chưa thể chạm tới bản chất sâu xa của xá lợi – thứ phát sinh không chỉ từ thân thể, mà từ chánh niệm, thiền định, giới hạnh và đại nguyện của người tu hành.

Xá lợi là minh chứng rằng chân lý giác ngộ không nằm ngoài thế gian này, mà có thể thành tựu ngay trong xác thân ngũ uẩn, nếu biết tu đúng đường.

Những Xá Lợi Phật Và Cao Tăng Nổi Tiếng Nhất Tại Việt Nam Và Thế Giới

Từ hơn 2.500 năm trước, xá lợi Đức Phật Thích Ca đã trở thành thánh tích linh thiêng bậc nhất của Phật giáo, được tôn thờ và bảo tồn bởi chư thiên, vua chúa và hàng triệu tín đồ trên khắp thế giới. Sau Ngài, nhiều bậc cao tăng, thiền sư đắc đạo cũng để lại xá lợi sau khi viên tịch, trở thành bằng chứng cho đạo hạnh sâu dày và sự chứng ngộ chân lý.

Phần này sẽ điểm qua một số xá lợi quan trọng nhất – vừa mang ý nghĩa tôn giáo, vừa là báu vật văn hóa – tại Việt Nam và thế giới.

1. Xá Lợi Đức Phật Thích Ca Mâu Ni

▸ Xá lợi răng, xá lợi xương và xá lợi tro

Sau lễ trà tỳ tại Câu Thi Na (Kusinagar), thân Phật Thích Ca được hỏa táng. Hỏa thiêu xong, người ta phát hiện rất nhiều viên xá lợi đủ màu – trắng, xanh, đỏ, tím, ngọc... Các vua chúa và quốc gia lúc bấy giờ tranh nhau thỉnh về xây tháp thờ. Cuối cùng, xá lợi được chia thành 8 phần chính, giao cho 8 vương quốc, và 2 phần phụ gồm tro và bình đựng xá lợi.

▸ Tháp Đại Giác – Ấn Độ: Nơi lưu giữ xá lợi Phật gốc

Tại Bồ Đề Đạo Tràng (Bodh Gaya), Ấn Độ – nơi Đức Phật thành đạo dưới cội bồ đề – hiện còn lưu giữ xá lợi răng và tóc của Ngài trong một số bảo tháp cổ. Nơi đây được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới và là một trong tứ động tâm của Phật giáo.

▸ Chùa Răng Phật – Sri Lanka

Tại thành phố Kandy (Sri Lanka), chùa Dalada Maligawa (Temple of the Tooth Relic) đang lưu giữ chiếc răng Phật, được bảo quản trong bảy lớp hộp vàng chạm khắc tinh xảo. Người dân Sri Lanka xem đây là bảo vật quốc gia, và lễ rước Răng Phật mỗi năm là một sự kiện tôn giáo lớn.

2. Xá Lợi Các Bậc Cao Tăng Thế Giới

▸ Ngài Xá Lợi Phất và Mục Kiền Liên

Hai vị đại đệ tử trí tuệ và thần thông bậc nhất của Đức Phật – khi nhập Niết bàn – đều để lại xá lợi màu trắng óng như ngọc trai. Một số xá lợi được lưu tại các bảo tháp ở Ấn Độ, Thái Lan và Myanmar.

▸ Ngài Naropa – Ấn Độ

Naropa là vị tổ Kim Cang thừa nổi tiếng, thầy của Marpa (sư phụ của Milarepa). Sau khi viên tịch, ngài để lại nhiều viên xá lợi sáng rực, có ánh vàng tím, hiện được các truyền thừa Phật giáo Tây Tạng bảo vệ và thờ phụng như báu vật.

▸ Xá lợi các cao tăng Tây Tạng

Nhiều vị Lạt Ma Tây Tạng như Dilgo Khyentse Rinpoche, Dudjom Rinpoche, Lama Zopa… đều để lại xá lợi. Đặc biệt, một số xá lợi của các Lạt Ma này có hiện tượng sinh sôi theo thời gian, hoặc phát sáng nhẹ trong điều kiện thiền định.

3. Xá Lợi Các Cao Tăng Tại Việt Nam

Việt Nam – nơi Phật giáo truyền vào từ thế kỷ thứ II – cũng chứng kiến nhiều bậc chân tu để lại xá lợi sau khi viên tịch. Các viên xá lợi ấy không chỉ quý hiếm, mà còn là niềm tin và chứng tín cho đời sống thanh tịnh, đạo hạnh của tăng sĩ Việt.

▸ Thiền sư Thích Quảng Đức

Sau khi tự thiêu vì đạo tại ngã tư Phan Đình Phùng – Lê Văn Duyệt (nay là Nguyễn Đình Chiểu – Cách Mạng Tháng 8, TP.HCM) vào năm 1963, trái tim Ngài không cháy thành tro, trở thành “xá lợi tâm linh” gây chấn động cả thế giới. Trái tim ấy hiện được lưu giữ tại chùa Xá Lợi (Q.3, TP.HCM), được bảo vệ nghiêm mật và tôn kính như thánh vật.

▸ Hòa thượng Thích Thiện Minh, Thích Trí Tịnh, Thích Minh Châu…

Sau lễ trà tỳ, tro cốt của các vị đại lão Hòa thượng này phát hiện nhiều viên xá lợi nhỏ, đủ màu, cứng như pha lê. Các xá lợi được lưu giữ tại tổ đình, hoặc tôn trí trong các bảo tháp tại chùa để hàng hậu học chiêm bái.

▸ Hòa thượng Thích Tịnh Không (Tịnh Độ Tông – Việt Nam)

Một số vị đệ tử thân cận sau khi trà tỳ cũng xuất hiện xá lợi nhiều màu sắc. Có những viên phát sáng nhẹ khi đặt trong chánh điện tụng kinh, tạo nên sự kính ngưỡng sâu sắc trong giới Phật tử tu theo pháp môn niệm Phật.

4. Triển lãm xá lợi Phật quốc tế tại Việt Nam

- Năm 2009 – 2011, Triển lãm Xá Lợi Phật và Chư Thánh Tăng Quốc Tế đã được tổ chức tại TP.HCM, Hà Nội và nhiều nơi khác. Đây là lần đầu tiên các xá lợi Phật từ 20 quốc gia được rước về Việt Nam để chiêm bái, gồm:

Xá lợi Phật Thích Ca
Xá lợi các đệ tử như Xá Lợi Phất, Mục Kiền Liên
Xá lợi Lạt Ma Tây Tạng
Xá lợi các cao tăng Tích Lan, Myanmar, Campuchia…

Hàng triệu người dân Việt đã đến đảnh lễ, cảm nhận sự bình an kỳ lạ khi đứng gần xá lợi, nhiều người phát tâm quy y, ăn chay, niệm Phật… sau sự kiện này.

- Trong khuôn khổ Đại lễ Vesak 2025, nghi lễ rước xá lợi Đức Phật từ Ấn Độ được cử hành trang trọng từ đầu giờ chiều ngày 8-5 tại núi Bà Đen. Xá lợi Đức Phật Thích Ca được tôn trí tại Trung tâm triển lãm Phật giáo trên đỉnh núi Bà từ ngày 8-5 đến 8h sáng ngày 13-5-2025 để phật tử và công chúng chiêm bái. Tiếp theo Xá lợi Phật được cung tiễn từ chùa Bà Đen đến Hà Nội và tôn trí tại chùa Quán Sứ (73 phố Quán Sứ, phường Trần Hưng Đạo, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội).

Dự kiến 15h ngày 13-5, Xá lợi Phật sẽ được cung nghinh từ sân bay quốc tế Nội Bài, rồi đi qua các tuyến đường chính tại Hà Nội như: cầu Nhật Tân, Võ Chí Công, Đào Tấn, Trần Nhân Tông, Lê Duẩn, Kim Mã, Trần Bình Trọng, Cung Văn hóa Hữu nghị Việt Xô và an vị tại chùa Quán Sứ.

Đến 18h cùng ngày, đoàn thực hiện nghi lễ cung rước Xá lợi Đức Phật đi qua các tuyến đường trung tâm quanh hồ Hoàn Kiếm như: Lý Thường Kiệt, Hàng Bài, Đinh Tiên Hoàng, Lê Thái Tổ, Bà Triệu... rồi trở về chùa Quán Sứ.

5. Xá Lợi – Cầu nối giữa cổ kính và hiện đại

Dù đã tồn tại hàng thiên niên kỷ, xá lợi vẫn luôn là chứng tích sống động cho năng lượng tu hành và sự giải thoát tâm linh. Trong thời đại vật chất lên ngôi, xá lợi nhắc nhở con người rằng:

Có một con đường hướng nội, vượt khỏi sinh tử.
Giới – Định – Tuệ không phải là khái niệm tôn giáo, mà là công thức chuyển hóa con người.
Sự giác ngộ vẫn luôn hiện hữu – nếu ta sống một đời chánh niệm, từ bi và không dính mắc.

Làm Sao Có Được Xá Lợi? Có Phải Ai Tu Cũng Có Xá Lợi?

Xá lợi từ ngàn đời nay vẫn được xem là thánh tích thiêng liêng bậc nhất trong đạo Phật, nhưng cũng chính vì sự thiêng liêng ấy mà đã nảy sinh nhiều ngộ nhận, thần thoại hóa và thậm chí cả những hành vi mê tín, thương mại hóa. Vậy thực sự thì điều kiện nào dẫn đến sự hình thành xá lợi? Liệu ai tu hành cũng có xá lợi khi viên tịch? Và chúng ta nên hiểu xá lợi ra sao để đúng với tinh thần của chánh pháp?

1. Xá lợi không phải là "phần thưởng" cho tất cả người tu hành

Không phải cứ ai cạo tóc, khoác áo tu, thậm chí cả đời sống trong chùa cũng sẽ có xá lợi. Xá lợi chỉ xuất hiện khi người tu:

Giữ giới nghiêm minh
Thực hành thiền định sâu sắc
Phát khởi tâm Bồ đề mạnh mẽ, không mưu cầu danh lợi
Chứng đắc một mức độ đạo quả nhất định (từ Sơ quả Tu-đà-hoàn trở lên)

Trong lịch sử Phật giáo, đa phần những người có xá lợi là những bậc A-la-hán, Bồ Tát tái sinh, hay các Thiền sư, cao tăng thượng thừa, những người đã thanh lọc gần như hoàn toàn cấu uế ngũ uẩn, không còn dính mắc thế gian.

2. Sự hình thành xá lợi dưới góc nhìn khoa học và tâm linh

Từ góc nhìn khoa học, nhiều nhà nghiên cứu cho rằng: quá trình hỏa táng người tu có thể tạo ra tinh thể khoáng (như canxi, photphat) kết tủa ở nhiệt độ cao, nếu cơ thể họ thanh tịnh, ít tạp chất, thì có thể để lại những viên kết tinh cứng, óng ánh.

Nhưng như vậy không thể giải thích tại sao:

Một số xá lợi có màu sắc phát quang tự nhiên, đổi màu khi tụng kinh.
Nhiều viên xá lợi sinh sôi, lớn dần theo năm tháng, hoặc di chuyển nhẹ trong hộp kính.
Những người không có đạo đức, giả tu… khi hỏa táng không để lại gì, thậm chí có mùi hôi, khói đen.

Từ đó, góc nhìn tâm linh cho rằng: xá lợi là kết quả của năng lượng thanh tịnh cao cấp được tu tập trong nhiều kiếp, kết tinh lại dưới dạng vật chất hữu hình sau khi cơ thể tan rã. Nó là “tinh hoa đạo hạnh” của một đời tu.

3. Không phải xá lợi nào cũng là thật

Hiện nay, nhiều nơi rao bán “xá lợi” trên mạng, chào mời người nhẹ dạ rằng chỉ cần sở hữu xá lợi thì sẽ được may mắn, phát tài, gia hộ tức thì. Đáng buồn thay, một số chùa hoặc nhóm cá nhân đã thương mại hóa xá lợi, dùng các viên đá, ngọc nhân tạo giả làm “xá lợi Phật”, bán với giá hàng triệu đồng.

Điều này không chỉ vi phạm chánh pháp, mà còn làm tổn thương đến đức tin của hàng triệu người. Bởi lẽ:

Xá lợi thật không bao giờ được mua bán.
Chư tăng chân tu không bao giờ tự phong mình để lại xá lợi.
Người có duyên gặp xá lợi thật phải khởi tâm kính, không dính mắc, không cầu mong lợi ích cá nhân.

4. Làm sao để có duyên với xá lợi?

Câu trả lời sâu sắc nhất đến từ lời dạy của chư Phật: "Muốn thấy xá lợi, hãy tu hành thanh tịnh. Muốn hiểu xá lợi, hãy quay về với tâm."

Thay vì tìm kiếm xá lợi bên ngoài, bạn có thể tự mình tạo ra “xá lợi trong tâm” bằng cách:

Giữ gìn năm giới căn bản
Siêng năng tụng kinh, niệm Phật, thiền định
Hành trì Bát Chánh Đạo
Nuôi dưỡng lòng từ bi, buông xả tham – sân – si

Khi thân – khẩu – ý đều thanh tịnh, thì toàn thân bạn chính là xá lợi sống, và ngay trong đời này, bạn có thể cảm nhận sự bình an rạng ngời từ nội tâm, không cần phải cầu viện bất kỳ viên ngọc nào bên ngoài.

5. Xá lợi – không phải để trưng bày, mà để soi chiếu

Rất nhiều người sau khi chiêm bái xá lợi Phật đã bật khóc, có người thấy ánh sáng lạ, có người chuyển tâm từ chấp trước sang buông bỏ. Đó là công năng của xá lợi: không phải để thỏa mãn trí tò mò, mà là gương soi tâm hồn.

Nếu chỉ coi xá lợi là vật hiếm, là ngọc báu đem về để cầu tài, thì bạn đang quay lưng với bản chất thật của nó.
Còn nếu thấy xá lợi mà phát tâm tu, nguyện sống hiền lành, thì dù không có trong tay viên xá lợi nào, bạn cũng đang mang ngọc trong tim.

Làm Gì Khi Được Chiêm Bái Xá Lợi? Có Được Thỉnh Về Nhà Thờ Không?

Khi chiêm bái xá lợi, nhiều người có cảm giác vô cùng thiêng liêng, xúc động, và đôi khi là sự kỳ vọng vào một phép màu, một sự gia hộ từ Phật và các bậc cao tăng. Tuy nhiên, việc chiêm bái và thỉnh xá lợi cũng cần phải hiểu đúng và hành xử đúng pháp, để không làm mất đi giá trị thiêng liêng của những di vật này.

1. Chiêm bái xá lợi – Dâng tâm thành kính, không phải tham cầu

Khi đến nơi thờ xá lợi, bạn cần dâng lòng kính ngưỡng và tâm thành cầu nguyện, chứ không phải chỉ đến với mục đích cầu xin điều này điều kia. Xá lợi là minh chứng của hạnh nguyện cao cả, nỗ lực tu hành của các bậc cao tăng, vì vậy, chúng ta cần phải nhận thức rằng:

Xá lợi là vật thánh và không phải là bùa chú để cầu xin lợi ích thế tục.
Xá lợi chỉ có thể mang lại sự an lành cho người thành tâm, tâm thanh tịnh, chứ không phải là phương tiện để đạt được mục đích vật chất.

Khi đến chiêm bái xá lợi, bạn nên quay về với tâm linh và thực hành tu dưỡng nội tâm, tĩnh tâm cầu nguyện cho bản thân và người thân. Tốt nhất là bạn không nên có mong muốn bất kỳ vật chất nào, mà chỉ nên cầu nguyện cho sự thanh tịnh, bình an trong cuộc sống, cũng như tâm hồn mình được sáng suốt, giác ngộ.

2. Không nên thỉnh xá lợi về nhà nếu không đúng pháp

Một trong những câu hỏi phổ biến là liệu có thể thỉnh xá lợi về nhà để thờ không? Theo quan điểm của Phật giáo, xá lợi không phải là vật dụng để trưng bày hay thờ phụng ở nhà riêng như những vật thờ cúng thông thường. Đó là một vật thiêng liêng, và việc thỉnh xá lợi về nhà cần phải có sự đồng ý của chư Tăng, Ban quản lý di tích hoặc nơi bảo quản xá lợi. Ngoài ra, việc này còn tùy thuộc vào sự cho phép của nhà chùa và đạo lý của từng nơi.

Trong trường hợp bạn có cơ hội được chiêm bái xá lợi ở chùa, bạn có thể tượng trưng lòng thành kính bằng việc thắp hương, cúng dường, cầu nguyện, nhưng tuyệt đối không nên thỉnh xá lợi về nhà nếu không được sự cho phép và hướng dẫn đúng pháp.

3. Những điều cần tránh khi chiêm bái xá lợi

Khi chiêm bái xá lợi, bạn cần lưu ý một số điều sau để tránh những sai lầm không đáng có, làm mất đi sự trang nghiêm, linh thiêng của xá lợi:

Không quỳ lạy hay xin xỏ vật chất: Đừng bao giờ đến với ý định cầu xin điều gì đó có lợi ích vật chất, vì đó là việc đi ngược lại với tinh thần của đạo Phật. Xá lợi là biểu tượng của tu hành, sự thanh tịnh, không phải là công cụ để thỏa mãn tham vọng thế tục.
Không tự ý mang xá lợi đi ra ngoài khu vực được phép: Nếu bạn không được sự đồng ý của nhà chùa hoặc quản lý, tuyệt đối không mang xá lợi ra khỏi khu vực thờ phượng. Xá lợi chỉ nên được bảo vệ và lưu giữ tại nơi thờ tự, nơi mà những người tu hành có thể cung kính và tôn thờ.
Không biến xá lợi thành vật phẩm thương mại: Cũng như đã đề cập trước đó, một trong những điều cần tránh là việc thương mại hóa xá lợi, khi bạn thấy có những xá lợi bị bán ra ngoài thị trường với mức giá vô lý. Hãy tôn trọng xá lợi như một vật phẩm linh thiêng, không nên nghĩ tới việc lợi dụng nó vì mục đích cá nhân.

4. Thực hành giáo lý Phật Pháp hơn là tìm kiếm xá lợi

Cuối cùng, điều quan trọng nhất khi chiêm bái xá lợi không phải là sở hữu xá lợi, mà là thực hành Giới, Định, Tuệ, ba yếu tố giúp mỗi người phát triển trí tuệ và đức hạnh:

Giới: Giữ các giới điều căn bản trong đạo Phật, sống thanh tịnh và đúng đắn.
Định: Hành trì thiền định để thanh lọc tâm hồn và đạt được sự tĩnh lặng.
Tuệ: Tìm hiểu giáo lý Phật pháp để phát triển trí tuệ, phá vỡ vô minh, đạt đến giác ngộ.

Xá lợi là minh chứng cho sự thanh tịnh, trí tuệ và đạo đức, nhưng nó không phải là mục tiêu cuối cùng của một người tu hành. Mục tiêu chính là đạt được sự giải thoát, thoát khỏi tham, sân, si, và đạt được sự giác ngộ, tự tâm mới chính là xá lợi lớn nhất.

Kết luận

Xá lợi là những viên ngọc tinh túy, là minh chứng cho sự tu hành, giác ngộ của các bậc cao tăng. Nhưng nếu chỉ xem xá lợi như một vật phẩm bùa chú, cầu xin lợi ích vật chất, chúng ta sẽ làm mất đi giá trị đích thực của nó. Thay vào đó, chúng ta nên trân trọng những viên xá lợi như một nguồn động lực để tu hành, để hoàn thiện chính mình qua sự tu dưỡng và hành trì đạo lý Phật pháp.

Việc chiêm bái xá lợi không phải là một hành động mê tín, mà là một cơ hội để chúng ta nhìn lại chính mình, để phát triển tâm hồn và sống đời sống chân chính, đạo đức, đầy lòng từ bi.