Đức Phật có sợ mình thất bại? Đâu là cách gỡ bỏ được mọi nỗi lo?

(Xemsomenh.com) Con người luôn có những nỗi lo sợ vô hình và khi đó bạn tự hỏi Đức Phật có sợ mình thất bại? Khi bạn hiểu được thực tế ẩn trong những lo lắng này bạn sẽ biết tận dụng sức mạnh bên trong nó trong cuộc sống của mình.

Niềm lo sợ đã theo gót chân nhân loại từ khi chúng ta sợ thú dữ, rồi đến nỗi sợ các vị thần sấm sét không thể giải thích được, rồi sợ nghèo, sợ không được yêu thương, sợ cô đơn...  Thực tế, những nỗi sợ đó không chừa một ai, bao gồm người mà chúng ta tin rằng Ngài đủ trí tuệ và sức mạnh để tránh xa nỗi sợ: đó là Đức Phật. Nhưng quan trọng hơn là cách Ngài đối chọi và hóa giải chúng, biến chúng thành sức mạnh của mình là điều chúng ta đáng để học tập.

1. Đức Phật có sợ mình thất bại?

Khi đức Phật từ bỏ tu khổ hạnh sau 6 năm tu tập sai phương pháp, Ngài được cứu sống từ bát cháo sữa của Sujata – một thôn nữ ở làng Sujata và trước khi lội qua sông Ni Liên Thiền và lên trên bờ cội bồ đề để ngồi thiền suốt 49 ngày thì ít nhất một dữ liệu rất quan trọng như sau:

Đức Phật đã cầm bình bát của mình thảy xuống dòng sông và nói: “Nếu con đường mà tôi đang tầm cầu và hướng đến có khả năng giúp cho tôi có thể trở thành bậc đại giác ngộ thì xin cho chiếc bát này chảy ngược dòng sông”. Nếu không tồn tại nỗi sợ hãi trong tâm chắc chắn Ngài không để cho tương lai mình định đoạn bằng một chiếc bát, vì với những thất bại đã qua. Ngài cũng lo lắng không biết lần này đã đi đúng đường hay chưa.  

Sách sử mô tả: “Lập tức cái bát đã đi ngược lại với chiều xoáy rất lớn của sông Ni Liên Thiền. Đức Phật hân hoan và lội qua bên kia bờ sông với đường rộng của sông hơn một cây số, trong tình trạng sức khỏe vừa mới được tái phục hồi”.

Tại Bồ Đề đạo tràng, đức Phật đã phát biểu thêm một lần thứ hai khi Ngài xây dựng quyết tâm để đè nén nỗi nghi ngại: “Nếu ngồi dưới cội này mà không giác ngộ được đạt quả, thà thịt nát xương tan, quyết không rời khỏi đây”.    

Điều này cho thấy xen lẫn nỗi sợ là lòng quyết tâm không lùi bước trên cơ sở có thực. Quyết tâm đó đã được thể hiện lần thứ hai tại cội bồ đề, kết quả là đức Phật đã trở thành bậc Đại Minh Triết trong lịch sử các Minh Triết của Ấn Độ và của thế giới nói chung.

Bạn đã tự tìm ra cho mình câu trả lời Đức Phật có sợ mình thất bại để thấy rằng đó là nỗi sợ luôn tồn tại song hành trong cuộc sống chúng ta. Thế nhưng, mong mỏi nhiều có thể dẫn đến sự tuyệt vọng nhiều. Vì đó là những mong mỏi không có nền tảng của Nhân - Quả. Do đó, muốn có kết quả tốt, bản nhân hãy cố gắng hoàn thiện, nỗ lực nhất có thể đã, đừng vội chớ mong cầu quá sớm khiến chúng ta càng cảm thấy thất vọng về bản thân. Xem thêm: Nhìn lại cuộc đời Đức Phật từ khi sinh ra tới khi tu thành chánh quả

2. Nguyên nhân của bệnh tật chủ yếu đến từ những nỗi sợ  

Sự lo sợ làm vẩn đục tâm hồn, chính tư tưởng bi quan này làm mờ tối cả tương lai của biết bao nhiêu người. Nếu con người nuôi dưỡng bất cứ mối lo sợ nào, nó xâm nhập vào tư tưởng, tàn phá người đó, khiến họ thành chủ nhân của ma quỷ làm những việc khó lường. 

Sự thật là phần lớn các bệnh tật, cả thể xác và tinh thần, đều do phiền muộn gây nên. Y học đã rõ ràng xác nhận ý kiến cho rằng các chứng bệnh như tiểu đường, áp huyết cao và loét bao tử, đã khiến trầm trọng thêm bởi những tình trạng lo buồn.  Các bác sĩ đang ngày càng tin rằng, trong khi chữa trị phần lớn những cơ thể bệnh hoạn, họ chú ý đến tình trạng tinh thần của bệnh nhân, và thực sự thấy rõ là những điều lo buồn chỉ làm suy nhược thể xác lẫn tinh thần con người.

Điều quan trọng là chúng ta phải nhận ra đã, vì nếu không cố gắng thừa nhận chúng và cố đè nén khiến tình trạng ngày một nặng hơn. Việc nhận ra những gì mình đang đối mặt thì chúng ta mới có thể tìm cách hóa giải. Hãy tự hỏi bản thân: “Khi ta sợ hãi, lý trí bị che mờ, ta có giải quyết được các vấn nạn hay không?”. Câu trả lời là hoàn toàn không. Nỗi sợ vẫn còn nằm y nguyên đó. Vì thế, hãy tìm cách để loại bỏ chúng một cách khôn ngoan.

Đức Phật dạy rằng: “Bất cứ đâu sự sợ hãi phát sinh, nó chỉ sinh ra nơi người vô minh, chứ không có ở người trí tuệ”. Các mối lo sợ không gì khác hơn là những trạng thái của tâm thức. 

Mọi người điều có khả năng kiểm soát trọn vẹn tâm thức của chính mình. Thiên nhiên đã ban cho con người quyền kiểm soát tuyệt đối một điều, đó là tư tưởng. Điều này, kết hợp thêm với sự kiện là mọi vật, mà con người tạo ra đều bắt đầu trong hình thức của tư tưởng, đã hướng dẫn con người đến rất gần nguyên lý tin rằng sự sợ hãi có thể khắc phục được.  

3. Vận dụng giáo lý đạo Phật để hóa giải sự sợ hãi

Đức Phật đối trị sợ hãi bằng cách nhìn thẳng vào nó, không trốn chạy vào một việc làm khác, một tư thế khác, một thái độ khác như lối xử sự thông thường của chúng ta.  

 “Này Bà la môn, trong bất cứ hành vi, cử chỉ nào của ta mà khiếp đảm sợ hãi xẩy đến, thì ngay trong hành vi cử chỉ ấy, ta diệt trừ nỗi sợ hãi khiếp đảm… Trong khi đi kinh hành qua lại, mà sợ hãi khiếp đảm đến, thì ta không đứng, không ngồi, không nằm mà ta diệt trừ sợ hãi khiếp đảm ấy ngay trong khi ta đang kinh hành qua lại.”

Do sợ hãi, chúng ta thường bóp méo sự thật cho nó hợp với sở thích của chúng ta, Đức Phật không thế. Đối với ngài sự thật là sự thật, dù nó xấu xa hay đẹp đẽ, cần phải được thấy đúng như bản chất của nó: “Này Bà la môn, có một số Sa môn, Bà la môn nghĩ rằng ngày là đêm, đêm là ngày. Ta nói những Sa môn, Bà la môn ấy sống trong si ám… Ta nghĩ rằng đêm là đêm, ngày là ngày.”  

1. Thay đổi nhận thức

Theo quan điểm của đạo Phật, tâm là yếu tố đóng vai trò quan trọng, quyết định đến đời sống tinh thần, đến tính chất của đời sống con người. Phần lớn các chứng sợ hãi đều có yếu tố nhận thức, tư duy lệch lạc của cá nhân. Ví dụ như ta quá đề cao bản thân, hoặc có yếu tố tác động khiến ta tự ti về năng lực của chính mình,...  

Ta nên biết rằng mỗi thành công phải luôn hội tụ vô số điều kiện phù hợp với nó, và không phải lúc nào ta cũng chủ động nắm hết mọi quyền kiểm soát. Dù điều kiện quyết định cho thành công có khi nằm ngay trong ta và tưởng chừng rất dễ nắm bắt, nhưng nếu thiếu kinh nghiệm và thiếu sáng suốt thì ta cũng không biết phải thêm bớt như thế nào cho vừa đủ điều kiện để kết quả xảy ra.   

Chữ "thất bại" thường dễ khiến ta hiểu lầm là không được gì cả hay không còn gì cả, thực tế là ta chưa có ở hiện tại mà thôi, còn tương lai vẫn có thể thay đổi được. Hãy vui vẻ sống những ngày tháng "chưa thành công" như đón nhận cơ hội để đào luyện sức chịu đựng và chuyển hóa tâm tính của mình. 

2. Nhận ra đối tượng gây sợ hãi

Qua lời Phật dạy về nỗi sợ để hiểu rằng, còn trốn tránh không nhận ra đâu là đối tượng gây sợ hãi bằng việc che đậy để bảo vệ danh dự hay hay dựa dẫm vào những đối tượng khác nhằm xoa dịu sự tổn thương là hành động sai lầm.  

Khi đón nhận thất bại, điều mà ta nên làm và cũng khó làm nhất đó chính là nhìn lại phản ứng của mình. Ta hãy cố gắng ghi nhận những gì đang biểu hiện trong dòng cảm xúc hay tâm tướng của mình mà không dùng ý chí để đàn áp hay phủ nhận nó.   

Cần nắm rõ hiện trạng tâm lý để ta đánh giá chính xác nội lực của mình mà quyết định hứng chịu một mình, hay phải cần đến sự trợ giúp của người thân. Có thể ta sẽ thấy chính những phiền não trong ta mới là nguyên nhân chính dẫn đến mọi thất bại. Hoàn cảnh tuy có tác động nhưng chỉ đóng vai trò phụ.

Tham vọng là phiền não là điều chúng ta phải đối mặt với những lần thất bại. So sánh với người xung quanh nên thấy ai có cái gì thì ta cũng muốn có cho bằng được mà không biết mình thực lòng có muốn hay không. 

3. Phương pháp tiếp cận dần dần

Có thể dùng đối tượng khác để thay thế này đã được Đức Phật chỉ dạy rất rõ trong các phương pháp tu tập để đối trị, chuyển hóa các tâm bất thiện. Ví dụ như để đối trị tâm tham lam, Đức Phật hãy thực hành pháp bố thí. Khi tâm hạnh bố thí được lớn mạnh thì tâm tham lam sẽ bị yếu đi. Hoặc là để trải tâm thương yêu đến với những người chúng ta ghen ghét, thù hận thì Đức Phật dạy chúng ta cách tu tập tâm từ bi một cách có thứ tự. Bạn có thể bắt đầu bằng việc trao yêu thương cho người thân yêu nhất  rồi sau đó mới phát triển dần dần cho đến những người chúng ta ghen ghét. Việc hóa giải sự sợ hãi cũng dựa trên nguyên tắc tiếp cận dần dần này.

Minh Minh (Tổng hợp)